Charakterystyka podstawowych gatunków whisky

Definicja whisky*

Napój alkoholowy powstały z destylacji zacieru zbożowego i poddawany dojrzewaniu w drewnianych (głównie dębowych) beczkach. Jest kojarzony najczęściej z krajami anglosaskimi, gdzie produkowany jest między innymi w Irlandii, Szkocji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Whisky w języku gaelickim nazywana jest “uisge beatha“, co oznacza “woda życia”.

*w pisowni irlandzkiej i amerykańskiej whiskey

Whisky szkocka

Najbardziej rozsławiona whisky na świecie. Produkowana wyłącznie w Szkocji, wytwarzana zazwyczaj z zastosowaniem kotłowego aparatu destylacyjnego (alembiku), musi dojrzewać w używanych, dębowych beczkach przynajmniej przez okres trzech lat. Możemy wyodrębnić następujące jej rodzaje:

Blended – typ whisky powstały w wyniku zmieszania różnego rodzaju destylatów. Zazwyczaj powstaje poprzez połączenie dwóch lub więcej rodzajów whisky typu single malt z innymi rodzajami whisky zbożowych lub/i spirytusem zbożowym. Wykorzystywana głównie do mieszania w drinkach. Jednym z najbardziej znanych przykładów whisky typu blended jest Johnnie Walker.

Blended malt, inaczej nazywana pure malt jest to whisky utworzona z mieszaniny single malt whiskies z różnych destylarni.

Single malt – typ whisky, który jest destylowany w jednej destylarni i wytwarzany w całości z jednego rodzaju słodu, zazwyczaj jęczmiennego (choć zdarzają się także żytnie whisky single malt). Najczęściej spożywana w stylu neat (czysta, bez dodatków) lub on the rocks (z lodem).

Single cask – to whisky pochodząca wyłącznie z jednej beczki w obrębie konkretnej destylarni. Przed rozlaniem do butelek może być rozcieńczana wodą do uzyskania ABV na poziomie 40, 43, czy też 46%. Rodzajem single cask, jest cask strenght – czyli whisky rozlana bezpośrednio z beczek do butelek. Butelki z whisky single cask opatrzone są informacjami o beczce, numerze butelki i ilości butelek rozlanych z danej beczki.

Whiskey irlandzka

Destylowana na terenie Irlandii lub Irlandii Północnej. Tradycyjna irlandzka whiskey produkowana jest z użyciem alembiku z mieszanki słodowanego i niesłodowanego jęczmienia (jarego). Musi być leżakowana w drewnianych beczkach przez co najmniej trzy lata. Rodzaje irlandzkiej whiskey to:

Pure Pot Still Whiskey lub Single Pot Still Whiskey – tradycyjnie odnosi się do whiskey wyprodukowanej z użyciem słodowanego i niesłodowanego jęczmienia (lub innych niesłodowanych zbóż do 5%). Tradycyjnie jest potrójnie destylowana.

Irish Malt Whiskey – whiskey wyprodukowana ze 100% zesłodowanego jęczmienia. Jest podwójnie lub potrójnie destylowana.

Irish Grain Whiskey – whiskey produkowana z zesłodowanego jęczmienia (poniżej 30%) i niesłodowanych zbóż, zwykle kukurydzy, pszenicy lub jęczmienia.

Irish Blended Whiskey – mieszanka dwóch lub więcej różnych rodzajów whiskey spośród Pure Pot Still Whiskey, Irish Malt Whiskey lub Irish Grain Whiskey.

Whiskey amerykańska

Produkowana wyłącznie w Stanach Zjednoczonych. Destylowany w kolumnowych aparatach destylacyjnych do minimum 80% ABV. Amerykańskie whiskey muszą dojrzewać w nowych, opalonych beczkach dębowych. Jej najważniejsze odmiany to:

Bourbon – whiskey produkowana z kukurydzy i innych zbóż (żyto, słodowany jęczmień). Zawartość kukurydzy wynosi min. 51% (najczęściej ok. 70%). Każdy Bourbon leżakowany krócej niż cztery lata musi posiadać informacje o okresie jego leżakowania, a leżakowany co najmniej dwa lata, może być nazwany Straight Bourbon.

Tennessee – według prawa należy do kategorii bourbon. Różni się tylko filtracją przez węgiel drzewny. Jej najbardziej znanym reprezentantem jest Jack Daniels.

Rye whiskey – powstaje z zacieru, który składa się z co najmniej 51% żyta. Rye whiskey leżakowana co najmniej dwa lata, może być nazwana Straight Rye.

Corn Whiskey – musi zawierać przynajmniej 80% kukurydzy w zasypie.

Whisky japońska

Produkowane w Japonii od 1924 roku. Whisky japońska odwzorowuje produkcję whisky szkockiej. Dwie najbardziej znane marki to: Nikka i Yamazaki (Suntory). Japończycy zwykle destylują swoje whisky dwa razy.

Inne regiony

Whisky produkowana jest także w Walii, Kanadzie, Indiach, Francji, Tajwanie i innych krajach. Alkoholem produkowanym na zasadzie podobnej do whisky, jednakże z żyta, jest starka, której jedynym producentem w Polsce był Polmos Szczecin, a po jego upadku – Szczecińska Wytwórnia Wódek „Starka”.

Porównanie whisky w pigułce

Typ	Kraj	Zacier	Destylacja	Leżakowanie
Single Malt	Szkocja	100% słód jęczmienny	Trzykrotna, alembik	Min. 3 lata, używane beczki dębowe
Bourbon	USA	Min. 51% kukurydza + inne zboża	Destylacja ciągła w kolumnach destylacyjnych	Bez wymaganego okresu leżakowania, nowe beczki dębowe
Pure Pot Still	Irlandia Płd. lub Płn.	Słodowany i niesłodowany jęczmień	Trzykrotna, alembik	Min. 3 lata, używane beczki dębowe