Alambic Armagnacais

Armaniak, czyli brandy produkowana w południowo-zachodniej części Francji cieszy się uznaniem na całym świecie. Swój sukces zawdzięcza utrzymującej się od dziesiątek lat wysokiej jakości, którą zapewnia między innymi Alambic Armagnacais.

Początki Alambic Armagnacais

Pierwsze wersje Alambic Armagnacais pojawiły się w regionie Armaniak na początku XIX wieku. Kolumna destylacyjna o prostej konstrukcji i niewielkich wymiarach, która umożliwiała przemieszczenia destylatora od gospodarstwa do gospodarstwa, była odpowiedzią na potrzeby lokalnych chłopów i szybko zyskała wśród nich duże uznanie. Co więcej, w 1936 roku, jako gwarancja jakości i autentyczności produkcji miejscowej brandy została ujęta jako jeden z głównych punktów regulujących apelację AOC Armagnac.

Budowa Alambic Armagnacais

Konstrukcja Alambic Armagnacais jest stosunkowo prostota. Jej serce stanowi niewielka kolumna destylacyjna oraz zbiornik z wężownicą, który pełni funkcję zarówno podgrzewacza do wina, jak i chłodnicy/skraplacza. Niezwykle istotnym elementem wpływającym na jakość i styl otrzymywanego destylatu jest także wymiennik ciepła (piec lub palnik gazowy).

Nr.
1.	Cuve de charge	Wine vat	Zbiornik zasilający
2.	Réfrigérant	Warm tub condernser	Chłodnica spiralna (tzw. wężownica)
3.	Serpentin	Serpentine	Serpentyna
4.	Chauffe-vin	Wine heater	Podgrzewacz do wina
5.	Colonne	Column	Kolumna rektyfikacyjna
6.	Plateau de distillation	Distillation plate	Półka / taca zaworowa
7.	Chaudière	Boiler	Kocioł
8.	Ecoulement des vinasses	Wine residue drainage	Odpływ pozostałości
9.	Foyer	Fumace	Piec / Palnik gazowy
10.	Col de cygne	Swan’s neck	Rura odpędowa (“łabędzia szyja”)
11.	Coulage de l’eau-de-vie	Spirit flow	Odpływ destylatu
12.	Pièce d’Armagnac	Armagnac barrel	Zbiornik destylatu

Regulacje AOC Armaniak

Budowa Alambic Armagnacais podlega regulacjom apelacji AOC Armaniak, która między innymi określa, że:

• kolumna, półki oraz spirala muszą być wykonane z miedzi,
• kolumna musi posiadać nie więcej niż 17 półek, podgrzewacz do wina (“Chauffe-vin”) oraz chłodnicę spiralną (“Réfrigérant”),
• destylator musi być zasilany przez bezpośrednie źródło ciepła (np. palenisko, czy palnik gazowy).

Proces uruchomienia i funkcjonowania Alambic Armagnacais

Przed rozpoczęciem działania destylatora, cały układ napełnia się wodą. Następnie włączone zostaje źródło ciepła. Wraz ze wzrostem temperatury woda w kolumnie zaczyna powoli odparowywać. Para wodna poprzez rurę odpędową trafia do serpentyny, która przechodzi przez podgrzewacz do wina oraz chłodnicę. W obu zbiornikach dochodzi do wymiany ciepła, w wyniku czego para wodna zostaje skroplona i odprowadzona z systemu.

“Destylacja” wody trwa do momentu osiągnięcia odpowiedniej temperatury przez poszczególny elementy Alambic Armagnacais. Gdy cel ten zostanie osiągnięty, do destylatora podłącza się zbiornik z winem, które powoli wypełnia cały układ, wypierając z niego reszki wody. W tym czasie mistrz destylacji na bieżąco kontroluje smak otrzymywanego destylatu oraz poziom stężenia zawartego w nim alkoholu. W momencie, w którym oba parametry spełnią wszystkie wymagane kryteria, nowo powstały destylat pobierany jest w sposób ciągły. 

Zwróć uwagę, że wino umieszczone w chłodnicy pełni rolę substancji chłodzącej, natomiast gorące opary znajdujące się w serpentynie umieszczonej w zbiorniku pełnią funkcję grzałki. W przeszłości zastosowanie takiego rozwiązania było idealne, szczególnie dla mobilnych destylatorów, które nie zawsze miały dostęp do wystarczającej ilości zimnej wody. 

Armaniak wytwarzany jest z kilku odmian winogron, które zazwyczaj poddaje się osobnej fermentacji. W związku z tym w trakcie destylacji dochodzi do sytuacji, w której po skończeniu się wina z jednej odmiany, do systemu natychmiast wprowadzane jest następne. Oznacza to, że przez pewien czas w destylatorze znajduje się wino z obu odmian winorośli. Gdy taka sytuacja ma miejsce, destylat pochodzący z mieszanki win zbierany jest oddzielnie do momentu, w którym mistrz destylacji, wykorzystując swoje doświadczenie, oceni smak otrzymywanego destylatu jako należącego wyłącznie do drugiej odmiany winorośli.

Elementy dodatkowe system 

Mimo ogromnego rozwoju techniki Alambic Armagnacais nadal bardzo rzadko wyposażone są w komputerowy sterowania. Znacznie częściej producenci korzystają natomiast z urządzeń dodatkowych takich jak deflegmator oraz urządzenie do usuwania przedgonów i pogonów.

Deflegmator to rodzaj chłodnicy, którego celem jest zwiększenie efektu procesu destylacji. Urządzenie to znajduje się ponad najwyższą półką kolumny rektyfikacyjnej. Mistrz destylacji obniżając temperaturę deflegmatora, powoduje skroplenie się mniej lotnych frakcji, które w formie flegmy (kondensatu o większym, w stosunku do par, stężeniu składnika mniej lotnego) zwracane są na najwyższą półką kolumny rektyfikacyjnej.

Urządzenie do usuwania przedgonów znajduje się w górnej części podgrzewacza do wina. W tym miejscu wino osiąga najwyższą temperaturę. Dzięki temu jego najbardziej lotne frakcje zaczynają odparowywać i mogą zostać usunięte z systemu.

Urządzenie do usuwania pogonów podobnie jak deflegmator pełni rolę częściowej chłodnicy.  Urządzenie to montowane jest na rurze odpędowej. Opary unoszących się z kolumny rektyfikacyjnej mają  w tym miejscu najwyższą temperaturą, przez co tylko jej najmniej lotne frakcje zostają skroplone i usunięte z systemy jako pogony.

Styl otrzymywanego destylatu

Destylat otrzymywany poprzez destylacje w Alambic Armagnacais, ze względu na niewielką ilość półek w kolumnie, stosunkowo niską zawartość alkoholu oraz częsty brak urządzeń odprowadzających przedgony i pogony, charakteryzuje zazwyczaj szorstki i wyrazisty smak.