Charakterystyka win wzmacnianych: Porto

Definicja

Porto jest to wzmacniane wino portugalskie o zawartości alkoholu od 19 do 21%, wytwarzane z winogron zbieranych w dolinie rzeki Douro (hiszp. Duero) na północy kraju, w jej środkowym biegu. Porto dojrzewa i jest butelkowane w mieście Vila Nova de Gaia wchodzącego w skład zespołu miast Grande Porto, od którego też wzięło nazwę.

Wino porto może być czerwone, białe lub różowe. Dodatkowo ze względu na sposób starzenia wyróżnia się kilka jego rodzajów, które szerzej opisane zostały poniżej.

Historia

Według tradycji i legendy wino porto powstało przez przypadek. Anglicy, którzy prowadzili wojnę z Francją, zostali w pewnym momencie odcięci od win francuskich, w związku z czym zaczęli szukać nowych rynków zaopatrzenia. W ten sposób angielscy kupcy trafili m.in. do Porto w Portugalii. Podczas transportu win portugalskich do Anglii wina te ulegały jednak bardzo często zepsuciu – aby temu zapobiec zaczęto dolewać do beczek z winem wysokoprocentowego spirytusu winnego o zawartości ok. 70-80% alkoholu, który również był sprowadzany z Portugalii do Anglii. Jak się okazało “wzmocnione” wino nie tylko było w stanie bez trudu przetrwać podróż na statkach do Anglii, ale również uzyskiwało dodatkowy głębszy aromat oraz moc.

Produkcja

Wino porto wyrabiane jest z różnych szczepów winorośli. Szacuje się, że tych najczęściej używanych jest od 30 do 50, wśród których do najpopularniejszych należą Malvasia Preta, Tinta Barroca, Marufo, Tinta Cão, Tinta Roriz (Tempranillo), Touriga Francesa i Touriga Nacional służące do wyrobu win czerwonych oraz Donzelinho Branco, Esgana-Cão, Folgasão, Gouveio, Malvasia Fina, Rabigato i Viosinho stosowane do wyrobu win białych.

Zebrane grona są miażdżone w specjalnych granitowych zbiornikach (tzw. lagares), po czym poddawane fermentacji do czasu, gdy poziom alkoholu osiągnie ok. 7 procent. Następnie, po 1–7 dniach, dodawany jest (w proporcji 1:4) neutralny spirytus winny (aguardente) o mocy ok. 77 procent, w wyniku czego powstaje wino o zawartości alkoholu ok. 20 procent. Pozwala to zatrzymać proces fermentacji, zachowując jednocześnie naturalny cukier z winogron.

Tak przygotowane wino przez zimę leżakuje w gospodarstwach usytuowanych przy winnicach, tzw. quintas. Na wiosnę wino transportowane jest do piwnic z winem porto, które znajdują się w Vila Nova de Gaia. Kiedyś do transportu służyły specjalne łodzie z płaskim dnem (barcos rabelos), które obecnie stanowią wyłącznie atrakcję turystycznę. W Vila Nova de Gaia wino leżakuje w piwnicach, a to ile czasu spędzi ono w beczce lub butelce, zanim trafi do sprzedaży, decyduje o powstaniu konkretnego gatunku wina porto.

Rodzaje wina porto

Za podstawowy wyróżnik rodzajów wina porto przyjmuje się miejsce, w którym wino się starzeje – beczka lub butelka. Na tej podstawie można wyróżnić kilka rodzajów i gatunków wina porto.

Starzone w beczkach:

• Vinho do Porto Tawny – jest to najważniejsza odmiana dojrzewająca w beczkach. Leżakuje ona od 3 do nawet 40 lat. Przed butelkowaniem jest filtrowana. Ta odmiana jest kupażem kilku roczników, które charakteryzują się różnym stopniem dojrzałości, zapachem i intensywnością barwy. Bardzo ważna w przypadku tego gatunku porto jest jakość pierwszego zbioru, tzw. mieszanki matki, która utrzymuje jakość i specyficzny dla każdej formy smak podczas mieszania z młodszymi rocznikami. Porto Tawny przechowuje się w wielkich dębowych kadziach, w których następuje powolna oksydacja wina. Po kilku latach wino jest rozlewane do mniejszych beczek o pojemności 500-600 litrów, w których to wino nabiera aromatów i smaków. W gatunku Tawny wyróżnia się kilka odmian wina porto:
  • Porto Tawny – najniższe jakościowo wino, które w beczkach jest przechowywane 3 lata.
  • Tawny Reserva – leżakuje w beczkach minimum 7 lat, charakteryzuje się zdecydowanie lepszym smakiem, niż Porto Tawny.
  • Tawny ze wskazaniem wieku (tzw. Indicação de Idade) – dostępne jest ono w czterech rodzajach: 10-letnie, 20-letnie, 30-letnie i 40-letnie. Każdy kolejny rocznik traci owocowy aromat na rzecz bardziej wyrazistego aromatu suszonych owoców i korzeni.
  • Tawny Colheita – jest to rodzaj wina ze wskazaniem daty zbioru.
• Garrafeira – jest to bardzo rzadka odmiana porto beczkowanego, która jest wytwarzana z jednego zbioru. Starzeje się w drewnianych beczkach od 3 do 6 lat, po czym jest zlewane do szklanych gąsiorów, w których starzeje się przez kolejne lata.
• Vinho do Porto Branco – to porto białe. Charakteryzuje się ono złotą barwą oraz kwiatowym aromatem. W zależności od sposobu produkcji porto branco ma różny poziom słodkości – od bardzo słodkiego do wytrawnego:
  • Leve Seco – porto białe lekko wytrawne, które dojrzewa w beczkach dębowych 5-10 lat, ma ok. 16,5% alkoholu.
  • Lagrima – najsłodszy rodzaj białego porto, starzeje się w beczkach do 5 lat. Doskonale komponuje się z tonikiem.

Starzone w butelce:

• Vinho do Porto Ruby – jest to odmiana wina porto, która jest leżakowana w butelkach. Odmiana ta jest kupażowana z przynajmniej jednorocznych win w wielkich kadziach lub zbiornikach z cementu, czy inoxu. Po okresie dojrzewania jest rozlewane do butelek bez filtrowania. W tej odmianie wyróżnią się:
  • Porto Ruby – najpopularniejszy rodzaj porto, charakteryzujący się świeżością, słodkością oraz owocowym aromatem. Przeznaczone do szybkiego spożycia.
  • Ruby Reserva – gatunek porto Ruby uzyskiwany z kupażowania różnych roczników (najczęściej 5-cio lub 7-io letnich), który charakteryzuje się lepszą jakością.
• Late Bottled Vintage (LBV) – rodzaj wina porto z wyższej półki. Porto LBV jest produkowane z najlepszych czerwonych winogron pochodzących z jednego zbioru. Porto LBV dojrzewa najpierw w beczkach przez okres 4-6 lat, po czym jest butelkowane. Wino LBV może być butelkowane po filtrowaniu lub bez filtrowania. Porto LBV charakteryzuje się głęboką, ciemnorubinową barwą oraz wyrazistym aromatem czerwonych owoców i czekolady.
• Vintage Porto (VP) – jest to najlepszy i najbardziej prestiżowy gatunek wina porto. Jest ono produkowane z jednego bardzo dobrego rocznika o wysokiej jakości i najlepszych właściwościach smakowych. Porto Vintage Porto często stanowi wizytówkę danej winnicy i ma duże znaczenie dla reputacji danej winnicy. Vintage Porto najpierw dojrzewa w beczkach, ale musi zostać zabutelkowane między 1 lipca drugiego roku po zbiorze, a 30 czerwca trzeciego roku. Jest to wino długowieczne, tzn. że wraz z wiekiem poziom alkoholu i cukru w winie spada, a pogłębia się jego bukiet i smak. Jest to wino deklarowane, co znaczy, że producent sam stwierdza jakość rocznika i zgłasza to do Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto, czyli instytucji odpowiedzialnej za regulacje dotyczące certyfikacji i produkcji wina porto.
• Porto Rose – najnowszy gatunek porto. Jego proces produkcji podobny jest do Vinho do Porto Ruby, z tą różnicą, że w procesie fermentacji skórki wyjmowane są z moszczem, zanim sok zmieni kolor na całkiem czerwony. Dzięki temu uzyskuje się przyjemną różową barwę, stąd też nazwa porto różowe. Ma ono bardzo orzeźwiający smak z wyraźnymi nutami owoców wiśni, malin i truskawek.

Znajdź więcej informacji na infoporto.pl