Jak czytać piwne etykiety?

7 września 202031 marca 2021 Przemek Piwo

Etykiety piw, szczególnie tych rzemieślniczych są coraz ciekawsze. Bardzo często jednak kierując się tylko wyglądem albo przepłacamy, albo otrzymuje piwo, które kompletnie nie odpowiada naszym kubkom smakowym, chociaż jest dokładnie takie, jak być powinno. Warto więc nauczyć się, jak czytać etykiety, aby lepiej doradzać sobie i swoim klientom.

Informacje podstawowe

Wszystkie te informacje, których obecność na etykiecie jest w większości przypadków wymagana przez różnorodne regulacje prawne, a ich zrozumienie jest stosunkowo łatwe.

marka, browar i miejsce produkcji,
pojemność,
data przydatności do spożycia,
gatunek (piwa dolnej i górnej fermentacji) i styl (APA, IPA, Witbier, itd.),
skład (rodzaje słodu, chmielu)

Pod-style

Aby urozmaić ofertę browary rzemieślnicze, co raz częściej modyfikują podstawowe style piwa. Informacja o tym znajduje się zwykle w nazwie piwa, jako przedrostek danego stylu. Do najpopularniejszych pod-stylów należą:

belgian / belgijskie – skrzyżowanie podstawowego stylu z jasnym belgijskim piwem. Belgijskie drożdże dodają do aromatów chmielowych charakterystyczne nuty estrowo-fenelowe (owoców i przypraw).
bezalkoholowe – wersja bezalkoholowa (0-0,5% ABV).
black / ciemne – piwa z dodatkiem ciemnych słodów.
brett lub wild – fermentowane dzikimi drożdżami z gatunku Brettanomyces.
brut – piwa wytrawne.
double i triple / podwójne i potrójne – piwa produkowane przy większej ilości słodu i chmielu, posiadające wyższą zawartość alkoholu oraz mocniejszy smak i aromat.
fruit / owocowe – piwa z dodatkiem owoców, najczęściej takich które dobrze komponują się z użytym chmielem, podkreślając jego cechy.
hazy – piwa mocno zmętnione.
imperial – piwa o mocniejszym smaku i aromacie oraz wyższej zawartości alkoholu.
micro lub lite / lekkie – piwa niskoalkoholowe (1-3% ABV).
red / czerwone – połączenie podstawowego stylu z piwem bursztynowym.
rye / żytnie – piwo uwarzone z dodatkiem słodu żytniego.
session / sesyjne – lżejsza wersja podstawowego stylu (np. mniej alkoholu i goryczki).
sour lub tart – piwo z zaznaczonym kwaśnym charakterem, w którym nadal jednak dominuje podstawowy styl.
white – piwo powstałe ze skrzyżowania podstawowego stylu z witbierem (belgijskie piwo pszeniczne).

ABV

ABV to skrót od Alcohol by volume, czyli od procentowej zawartości objętościowej alkoholu w piwie. Ciekawostką jest fakt, że zgodnie z polskim i europejskim prawem wartość ta jest wartością przeciętną. Ustawodawca zezwolił na różnicę plus minus 0,5 punktu procentowego w przypadku piw o zawartości alkoholu poniżej 5,5 procent i 1-go punktu procentowego w przypadku piw o wyższej zawartości alkoholu. To oznacza, że piwo z zawartością alkoholu oznaczoną jako “5,6% ABV” zgodnie z prawem może mieć zarówno 4,6%, jak i 6,6% objętościowo. Dzieje się tak, dlatego że, drożdże jako żywe stworzenia czasem odfermentują piwo głębiej, a czasem płytko. Precyzyjne ustalenie alkoholu w takim przypadku wymagałoby każdorazowo wykonywania badań laboratoryjnych na zawartość alkoholu oraz odpowiednie dostosowywanie etykiet, co byłoby procesem bardzo czasochłonnym i kosztownym.

Ekstrakt

Ekstrakt brzeczki nastawnej (przed fermentacją) to druga po ABV (choć w tym przypadku nie wymagana regulacjami prawnymi) liczba wyrażona w procentach znajdująca się na etykiecie piwa (np. “ekst. 12,1% wag“). Parametr ten wyrażany jest wagowo, co wynika z faktu, że ekstrakt to cukry, czyli ciało stałe.

Powszechnie stosuje się zasadę, że wartość ABV powinna być mniejsza niż 1/2 wartości ekstraktu, co pozwala na określenie jakim ciałem będzie się charakteryzować dane piwo. Zgodnie z tą zasadą im bliżej równości tym większe prawdopodobieństwo, że piwo będzie wytrawne, wodniste, z wyraźną nutą alkoholową. Natomiast im mniejsza zawartość ABV w stosunku do ekstraktu tym piwo powinno być pełniejsze w smaku, słodsze, bogatsze.

Warto pamiętać, że 1 procent ekstraktu wagowo odpowiada 1 stopniowi w skali Plato.

IBU

International Bitterness Units to międzynarodowa jednostka goryczy ustalona przez European Brewery Convention. Jednostki IBU oznaczają stopień nachmielenia/goryczy w piwie. 1 IBU odpowiada zawartości 1 miligrama izo-alfa kwasów pochodzących z chmielu w 1 litrze piwa.

W zależności od stylu piwnego skala goryczki wskazuje zazwyczaj od 5 do około 130 IBU. Przeciętnie ludzkie kubki smakowe mogą wyczuć delikatną goryczkę oscylującą pomiędzy 8-10 IBU, natomiast maksymalnym progiem jest około 120-130 IBU. Powyżej tej wartości odczucie goryczki będzie takie samo, jak w przypadku piwa na poziomie 130 IBU.

Poniższa tabela przedstawia stopień goryczy w niektórych piwnych gatunkach i stylach:


Gatunek piwa	Stopień IBU
Pszeniczne	8 – 20
Jasny lager	16 – 25
Ciemny lager	18 – 28
Marcowe	18 – 28
Mocny lager	18 – 30
Koźlak	20 – 40
Pilzner	25 – 50
Porter bałtycki	20 – 40+
Stout	30 – 45+
Pale Ale	40 – 60+
India Pale Ale	40 – 120+

goryczka jest niemal niewyczuwalna lub wyczuwalna w niewielkim stopniu
goryczka na poziomie średnim zrównoważona zawartością słodu
goryczka na poziomie wysokim
goryczka na poziomie bardzo wysokim

*IBU uwzględnia wyłącznie goryczkę pochodzącą od chmielów, a więc nie obejmuje tej pochodzącej od palonych słodów, czy ziół.

EBC

Jednostka używana w Europie do określania barwy słodu i piwa. Jednostkę tę opracowała Europejska Konwencja Piwa (międzynarodowa instytucja określająca normy przygotowania słodu i warzenia piwa). Im wyższa wartość EBC tym ciemniejsza barwa.

Inną popularną miarą oceny barwy piwa są jednostki SRM wywodzące się z USA, których wartość jest blisko dwa razy wyższa niż odpowiednie wartości jednostek EBC. Poniższa tabela przedstawia schematycznie poszczególne gatunki piwa wraz z zakresem ich barwy wyrażonej w EBC oraz w SRM.